• Üç basamaklı bir doğal sayıdan, 10’un katı olan iki basamaklı bir sayı çıkarırken eksilen sayının birler basamağını, sonucun birler basamağına yazarız.

Örnekler:

386 – 40 = 346 bulunur.
38 – 4 = 34
Birler basamağındaki rakam aynen yazılır.
38 onluktan 4 onluk çıkarıldı.

783 – 50 = 733 bulunur.
78 – 5 = 73
Birler basamağındaki rakam aynen yazılır.
78 onluktan 5 onluk çıkarıldı.

• Üç basamaklı bir doğal sayıdan, 100’ün katı olan üç basamaklı bir doğal sayıyı çıkarırken eksilen sayının onlar ve birler basamağını, sonucun onlar ve birler basamağına yazarız.

Örnek:
769 – 400 = 369 bulunur.
7 – 4 = 3
Son iki basamak aynen yazılır.
7 yüzlükten 4 yüzlük çıkarıldı.

823 – 200 = 623 bulunur.
8 – 2 = 6
Son iki basamak aynen yazılır.
8 yüzlükten 2 yüzlük çıkarıldı.

• Doğal sayıları zihinden çıkarırken çıkan sayı 10’un katı ise geriye doğru onar ritmik sayma; çıkan sayı 100’ün katı ise geriye doğru yüzer ritmik sayma yaparız.

Örnek: 870 – 40 işleminin sonucunu bulalım.
Çözüm: 40 → çıkan sayı 10’un katı olup geriye doğru onar ritmik sayma yapılır.
870 → 860 → 850 → 840 → 830
-10 -10 -10 -10
870 – 40 = 830 olur.

Örnek: 920 – 400 işleminin sonucunu bulalım.
Çözüm: 400 → çıkan sayı 100’ün katı olup geriye doğru yüzer ritmik sayma yapılır.
920 → 820 → 720 → 620 → 520
-100 -100 -100 -100
920 – 400 = 520 olur.

Örnek: 286 yumurtanın 50 tanesi kırılırsa geriye kaç sağlam yumurta kalacağını zihinden bulalım.
8 – 5 = 3
286 – 50 = 236
Eksilen ve çıkanın onluk sayılarını çıkarır, sonucu farkın onlar basamağına yazarız. Eksilenin diğer rakamlarını olduğu gibi farkta aynı basamaklara yazarız.

Örnek: 323 – 60 işleminin sonucunu bulalım.
323 – 60 işleminde 2 < 6
O zaman yüzlük ve onluk birlikte alınır.
323 – 60 = 263
Bu işlemlerdeki gibi eksilenin onluk sayısı çıkanın onluk sayısından küçükse yüzlük ve onluk birlikte alınıp çıkarılır.

Örnek:

Zihinden Çıkarma İşlemi Etkinlikleri ve Çalışma Kağıdı

Zihinden Çıkarma İşlemi Video

4. sınıf öğrencilerine zihinden çıkarma işlemi konusunu öğretmek için aşağıdaki konu anlatımını kullanabilirsiniz:

Zihinden Çıkarma İşlemi: Zihinden çıkarma işlemi, sayıları zihinsel olarak çıkarma yeteneğini geliştirmeyi amaçlayan bir matematik becerisidir. Özellikle günlük yaşamda hızlı hesaplamalar yapmak için önemlidir. İşte zihinden çıkarma işlemini adım adım açıklayan bir örnek:

Örnek: 487 - 169 işlemini zihinden çıkaralım.
Birler Basamağı: İşleme birler basamağından başlayın. İlk olarak 7'den 9'u çıkarın. Ancak 7'den 9'u çıkaramayız, bu nedenle onlar basamağından 1 borçlanırız.
7 - 9 = -2 (Bu negatif sonucu unutmamaya dikkat edin.)
Onlar Basamağı: Şimdi onlar basamağına geçin. 8'den 6'yı çıkarın. Ayrıca, birler basamağından gelen 1'i de çıkarın.
8 - 6 - 1 = 1
Yüzler Basamağı: Son olarak yüzler basamağına geçin. 4'den 1'i çıkarın.
4 - 1 = 3
Sonuç olarak, 487 - 169 işleminin sonucu 318'dir.

Zihinden çıkarma işleminde dikkat etmeniz gereken bazı noktalar şunlardır:

• Negatif sonuçları unutmayın ve işlem sonunda tekrar gözden geçirin.
• Bir basamağı çıkardığınızda, sonucu bir sonraki basamağa taşımayı unutmayın.
• Hızlı ve kesin sonuçlar elde etmek için pratik yapın.

Öğrencilere farklı zihinden çıkarma işlemleri üzerinde uygulama yaparak bu beceriyi geliştirmelerine yardımcı olun. Zihinden çıkarma işlemi, matematiksel düşünme ve hesaplama becerilerini güçlendiren önemli bir araçtır.

Zihinden Çıkarma Yarışması: Sınıfı iki gruba ayırın ve her gruba zihinden çıkarma işlemlerini içeren sorular verin. İlk doğru cevabı veren grup puan kazansın. Bu, öğrencilerin hızlı düşünmelerini teşvik eder.

Zihinden Çıkarma Kartları: Kartlar üzerine farklı zihinden çıkarma işlemleri yazarak öğrencilere dağıtın. Her öğrenci sırayla bir kart seçsin ve cevabını diğer öğrencilere söylesin. Doğru cevap veren öğrenci bir sonraki kartı alır.

Zihinden Çıkarma Bulmacaları: Öğrencilere zihinden çıkarma işlemlerini içeren bulmacalar veya hikayeler verin. Öğrenciler, verilen bilgileri kullanarak sonuca ulaşsınlar.

Rakamlarla Oyunlar: Öğrencilere rastgele rakamlar verin ve bu rakamları kullanarak zihinden çıkarma işlemleri oluşturmalarını isteyin. Örneğin, 7, 4 ve 9 rakamlarını kullanarak bir zihinden çıkarma işlemi oluşturun.

Hızlı Soru Cevaplama: Öğrencilere hızlıca sorular sorun ve onlardan zihinden doğru cevap vermesini isteyin. Örneğin, "12 - 6?" gibi sorular sorarak hızlı düşünmelerini teşvik edin.

Zihinden Çıkarma İşlemi Yarışı: Öğrencilere birkaç zihinden çıkarma işlemi sorusu verin ve hangi öğrencinin en hızlı doğru cevapları verdiğini takip edin. Bir puanlama sistemi oluşturarak yarışma düzenleyebilirsiniz.

Zihinden Çıkarma Soruları Grup Çalışması: Öğrencileri gruplara ayırın ve her gruba zihinden çıkarma işlemi soruları verin. Grup üyeleri birlikte çalışarak doğru cevapları bulsunlar.

Problem Çözme Görevleri: Öğrencilere günlük yaşamda karşılaşabilecekleri zihinden çıkarma problemleri verin. Öğrenciler, bu problemleri çözerek matematiksel düşünme becerilerini geliştirsinler.