📌 Varlıklara Verilişlerine Göre İsim Çeşitleri

İsimler, varlıkları nasıl adlandırdığımıza göre ikiye ayrılır:

1. Özel İsimler

Tanım: Tek bir varlığı diğerlerinden ayırmak için kullanılan isimlerdir.

Özellikleri:

• Büyük harfle başlar.
• “-ler/-lar” çoğul eki alabilir, ancak yine büyük harfle yazılır.
• Başka bir varlıkla karıştırılamaz.

Özel İsim Örnekleri

Kategori	Örnekler	Açıklama
Kişi Adları	Ayşe, Mehmet, Zeynep	Takma adlar da özel isimdir: Küçük Emrah
Yer Adları	İstanbul, Akdeniz, Ağrı Dağı	“dağ” tür ismi, “Ağrı Dağı” özel isim
Kurum Adları	Türk Dil Kurumu, Ankara Üniversitesi	Tamamı büyük harfle yazılır
Eser Adları	Çalıkuşu, Mona Lisa	Kitap, tablo, şarkı isimleri
Dil ve Din Adları	Türkçe, İslamiyet	“dil” tür ismi, “Türkçe” özel isim

Örnek Cümleler:

• “Ayşe, İstanbul‘da yaşıyor.” (Kişi + Yer adı)
• “Çalıkuşu romanını okudum.” (Eser adı)
• “Türkçe, zengin bir dildir.” (Dil adı)

---

2. Tür (Cins) İsimleri

Tanım: Aynı türden varlıkları genel olarak adlandıran isimlerdir.

Özellikleri:

• Küçük harfle başlar.
• Çoğul eki alabilir.
• Herkes tarafından bilinen genel adlardır.

Tür İsmi Örnekleri

Kategori	Örnekler	Açıklama
Canlı İsimleri	kedi, ağaç, gül	“Köpek” tür ismi, “Karabaş” özel isim
Nesne İsimleri	kalem, masa, telefon	“Telefon” tür ismi, “iPhone” özel isim
Kavramlar	mutluluk, özgürlük	Soyut da olsa tür ismi olabilir
Doğa Olayları	yağmur, kar, rüzgar	“Fırtına” tür ismi, “Kasırga” özel isim (haberleşmede)

Örnek Cümleler:

• “Kedi, ağaçın altında uyuyor.” (Canlı isimleri)
• “Mutluluk her şeyden önemlidir.” (Soyut kavram)
• “Yağmur yağınca çiçekler açtı.” (Doğa olayı + Canlı)

---

📌 Özel İsim ve Tür İsmi Karşılaştırması

Özellik	Özel İsim	Tür İsmi
Yazım	Büyük harfle başlar	Küçük harfle başlar
Kapsam	Tek bir varlığı belirtir	Aynı türden tüm varlıkları belirtir
Örnek	Mars, Türkiye, Elif	gezegen, ülke, kız

PRATİK AYIRT ETME YÖNTEMİ:
➔ Soru: Bu isim başka bir varlık için de kullanılabilir mi?

• “Ankara” → Hayır (Özel)
• “şehir” → Evet (Tür)

---

📌 Sık Yapılan Hatalar ve Uyarılar

❌ Yanlış: “kedimizin adı pamuk”
✅ Doğru: “Kedimizin adı Pamuk.” (Özel isim büyük harfle yazılır)

❌ Yanlış: “Türkçe dersini seviyorum”
✅ Doğru: “Türkçe dersini seviyorum.” (Dil adları büyük harfle başlar)

❌ Yanlış: “nehir” (Özel isim sanmak)
✅ Doğru: “Fırat Nehri” özel, “nehir” tür ismidir.

---

📌 Çözümlü Test Soruları

SORU 1:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özel isim kullanılmıştır?

A) “Kuşlar ağaçlara kondu.”
B) “Asya, dünyanın en büyük kıtasıdır.”
C) “Çiçekler baharda açar.”
D) “Kitap okumayı severim.”

✅ Çözüm:

• A, C, D tür ismi (kuş, çiçek, kitap).
• B‘de “Asya” bir kıta adıdır (özel isim).
  Cevap: B

---

SORU 2:

“Ankara’nın simgesi olan heykel, kent meydanında sergileniyor.” cümlesinde kaç tane özel isim vardır?

A) 1
B) 2
C) 3
D) 4

✅ Çözüm:

• “Ankara” (şehir adı) ve “Kent Meydanı” (özel yer adı) → 2 özel isim.
  Cevap: B

---

SORU 3:

Aşağıdakilerden hangisi tür ismidir?

A) Mars
B) Jüpiter
C) gezegen
D) Venüs

✅ Çözüm:

• A, B, D gezegen adları (özel isim).
• C genel bir kavramdır (tür ismi).
  Cevap: C

---

SORU 4:

Hangi cümlede yazım yanlışı vardır?

A) “Köpeğimin adı Karabaş.”
B) “Türkçe, Ural-Altay dil ailesindendir.”
C) “okulumuzun bahçesi geniştir.”
D) “Van Kedisi dünyaca ünlüdür.”

✅ Çözüm:

• C seçeneğinde “okulumuzun” küçük harfle başlamış (yanlış). Doğrusu: “Okulumuzun“.
  Cevap: C

---

SORU 5:

“Güneş sistemindeki gezegenlerden biri olan Dünya, mavi rengiyle tanınır.” cümlesinde geçen isimlerden hangisi tür ismidir?

A) Güneş
B) sistem
C) Dünya
D) mavi

✅ Çözüm:

• A ve C özel isim (Güneş, Dünya).
• D renk adı (somut isim).
• B “sistem” genel bir kavramdır (tür ismi).
  Cevap: B

---

📌 Pekiştirme Etkinlikleri

Sınıfta Özel İsim Avı:

• Öğrencilerden çevrelerindeki özel isimleri (sınıf araç-gereçleri, okul birimleri) listelemelerini isteyin.

Tür İsmi Bulmaca:

• “Ağaç tür ismidir, peki özel ismi nedir?” → “Meşe, Çınar“

Yazım Yanlışlarını Düzeltme:

• • “pamukkale travertenleri” → “Pamukkale Travertenleri“