Şart (Koşul) Cümlesi Nedir?

Bir eylemin gerçekleşmesinin başka bir duruma bağlı olduğunu ifade eden cümlelerdir.
Anahtar Kelimeler: “ise, -se/-sa, eğer, ancak, yeter ki, üzere, koşuluyla”

✔ “Hangi şartla?” sorusuna cevap verir.
✔ Genellikle iki bölümden oluşur:

• Koşul bölümü (“Eğer çalışırsan”)
• Sonuç bölümü (“başarırsın”)

A. “Eğer” ile Başlayan Örnekler

• Eğer erken gelirsen, birlikte gideriz.
• Eğer yağmur yağarsa, piknik iptal olur.
• Eğer ödevini yaparsan, oyun oynayabilirsin.

B. “-se/-sa” Ekiyle Kullanılanlar

• Düzenli çalışsan, sınavı kazanırsın.
• Bugün hava güzel olsa, parka gideriz.
• Bana yardım edersen, işim çabuk biter.

C. “Ancak/Yeter ki” ile Kullanılanlar

• Ancak erken gelirsen seni bekleriz.
• Yeter ki iste, başarırsın.
• Dışarı çıkabilirsin, ancak önce ödevlerini bitir.

D. Günlük Hayattan Örnekler

• Üzerini iyi giyinmezsen hasta olursun.
• Sınavı kazanırsam bilgisayar alacağım.
• Trafik açık olursa yarım saatte varırız.

E. Doğa ve Bilimle İlgili Örnekler

• Güneş çıkarsa buzlar eriyecek.
• Bitkileri sulamazsan kururlar.
• Yağmur yağmazsa kuraklık olur.

---

Çözümlü 5 Test Sorusu

Soru 1:

“_____ erken kalkarsan, okula geç kalmazsın.”
Boşluğa hangi kelime gelmelidir?
A) Çünkü
B) Eğer
C) İçin

✅ Çözüm:

• Cümle bir koşul bildiriyor.
• “Eğer” koşul bağlacıdır.
• “Çünkü” neden, “için” amaç bildirir.
  Cevap: B

Soru 2:

Hangi cümle şart (koşul) cümlesidir?
A) Hasta olduğu için okula gelmedi.
B) Ödevini bitirirsen dışarı çıkabilirsin.
C) Yağmur yağdı ve şemsiyesini aldı.

✅ Çözüm:

• A neden-sonuç, C sıralı cümledir.
• B seçeneğinde “ödevini bitirme” bir koşuldur.
  Cevap: B

Soru 3:

“Düzenli spor yap_____ sağlıklı kal_____.”
Boşluklara hangi ekler gelmelidir?
A) -arsan / -amazsın
B) -mazsan / -ırsın
C) -ıyorsan / -acaksın

✅ Çözüm:

• Koşul: “yapmazsan” (olumsuz)
• Sonuç: “kalamazsın” (olumsuz)
• Doğru çekim: “yapmazsan / kalamazsın”
  Cevap: A

Soru 4:

Hangi cümlede “ise” koşul anlamında kullanılmıştır?
A) O kitap ise masanın üzerinde duruyor.
B) Yarın hava güzel ise pikniğe gideriz.
C) Kalemim ise kaybolmuş.

✅ Çözüm:

• A ve C‘de “ise” bağlaç olarak kullanılmıştır.
• B‘de “hava güzel olma” bir koşuldur.
  Cevap: B

Soru 5:

“_____ bu problemi çözersen, sana hediye alacağım.”
Boşluğa hangi ifade gelmelidir?
A) Ancak
B) Belki
C) Yeter ki

✅ Çözüm:

• “Yeter ki” koşul bildirir (“şartına bağlı olarak” anlamında).
• “Ancak” sınırlama, “belki” ihtimal bildirir.
  Cevap: C

---

Şart vs Amaç-Sonuç Farkı

📌 İpucu: Koşul cümlelerinde mutlaka bir şarta bağlılık vardır!

---

Karıştırılan Durumlar

❌ Yanlış: “Güzel yazmak için dikkat etmelisin.” (Bu amaç-sonuçtur!)
✅ Doğru: “Eğer dikkat edersen, güzel yazarsın.” (Şart cümlesi)