Benzerlik İşlevli Söz Varlığı Nedir?

Benzerlik işlevli söz varlığı, anlamca birbirine benzeyen veya aynı işlevi gören kelime ve ifadelerdir. Bu tür kelimeler, cümlede birbirinin yerine kullanılabilir veya benzer anlamları ifade eder. Özellikle eş anlamlı kelimeler, deyimler ve yakın anlamlı ifadeler bu gruba girer.

1. Yakın Anlamlı Kelimeler (Anlamdaş Olmayanlar)

Bazı kelimeler tam olarak eş anlamlı değildir, ancak yakın anlam taşır. Bu tür kelimeler cümlede benzer işlev görür, ancak tam olarak aynı anlamı vermez.

Örnekler:

Gitmek ↔ Yola çıkmak

• Okula gitti. (Doğrudan ifade)
• Okula yola çıktı. (Daha edebî bir ifade)

Konuşmak ↔ Sohbet etmek

• Arkadaşıyla konuştu. (Genel ifade)
• Arkadaşıyla sohbet etti. (Daha samimi ve uzun bir iletişim)

---

2. Deyimlerin Benzer İşlevi

Bazı deyimler, tek bir kelimenin yerine geçerek benzer anlamı verebilir.

Örnekler:

Korkmak ↔ Yüreği ağzına gelmek

• Aniden zil çalınca korktu.
• Aniden zil çalınca yüreği ağzına geldi.

Çok sevinmek ↔ Havaya uçmak

• Hediyeyi görünce çok sevindi.
• Hediyeyi görünce havaya uçtu.

---

3. Argo ve Resmiyet Farkı

Bazı benzer anlamlı kelimeler, resmî veya argo durumlara göre değişir.

Örnekler:

Para (Genel) ↔ Mangır (Argo)

• Cüzdanında hiç para yokmuş.
• Cüzdanında hiç mangır yokmuş.

Yemek (Genel) ↔ Zıkkımlanmak (Argo)

• Akşam yemek yiyeceğiz.
• Akşam zıkkımlanacağız.

---

4. Yabancı Kökenli Kelimelerin Türkçe Karşılıkları

Bazı benzer işlevli kelimeler, yabancı dillerden geçen sözcükler ve onların Türkçe karşılıklarıdır.

Örnekler:

Problem (Yabancı) ↔ Sorun (Türkçe)

• Bu problem çözülmeli.
• Bu sorun çözülmeli.

Aksiyon (Yabancı) ↔ Eylem (Türkçe)

• Hızlı aksiyon aldı.
• Hızlı eylem aldı.

---

5. Eski ve Yeni Türkçe Kelimeler

Bazı kelimeler zamanla değişmiş, eski ve yeni söylenişleri arasında benzerlik vardır.

Örnekler:

Mektep (Eski) ↔ Okul (Yeni)

• Mektebe gidiyor. (Eski kullanım)
• Okula gidiyor. (Güncel kullanım)

Ziyade (Eski) ↔ Fazla (Yeni)

• Ziyade yeme, hasta olursun!
• Fazla yeme, hasta olursun!

Örnekler:

Güzel ↔ Hoş

• Bu elbise çok güzel görünüyor.
• Bu elbise çok hoş görünüyor.

Üzüntü ↔ Keder

• Yaşadığı üzüntü yüzünden okula gelmedi.
• Yaşadığı keder yüzünden okula gelmedi.

Korkmak ↔ Ürkmek

• Köpeği görünce çok korktu.
• Köpeği görünce çok ürktü.

Şaşırmak ↔ Hayret etmek

• Bu haberi duyunca çok şaşırdım.
• Bu haberi duyunca çok hayret ettim.

Hızlı ↔ Çabuk

• Hızlı koştuğu için yarışı kazandı.
• Çabuk koştuğu için yarışı kazandı.

---

Çözümlü Test Soruları

Soru 1:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “üzüntü” kelimesiyle anlamca benzer bir ifade kullanılmıştır?
A) Bu habere çok sevinmişti.
B) Babasını kaybedince derin bir kedere düştü.
C) Neşe içinde şarkı söylüyordu.
D) Heyecanla sınava girdi.

Çözüm:
“Üzüntü” kelimesinin anlamca benzeri “keder”dir. Doğru cevap B seçeneğidir.

---

Soru 2:

“Yorgun” kelimesiyle anlamca en yakın olan sözcük hangi cümlede kullanılmıştır?
A) Dinlenmiş bir şekilde işe başladı.
B) Bütün gün çalıştığı için bitkin düşmüştü.
C) Enerjik bir şekilde koşuyordu.
D) Zinde hissettiği için yürüyüşe çıktı.

Çözüm:
“Yorgun” kelimesinin anlamdaşı “bitkin”dir. Doğru cevap B seçeneğidir.

---

Soru 3:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “şaşırmak” kelimesiyle benzer anlamda bir ifade kullanılmıştır?
A) Bu kadar çabuk bitireceğini tahmin etmişti.
B) Aniden karşısına çıkınca hayrete düştü.
C) Soruyu anlayınca hemen cevapladı.
D) Beklediği sonucu alınca rahatladı.

Çözüm:
“Şaşırmak” kelimesinin anlamdaşı “hayrete düşmek”tir. Doğru cevap B seçeneğidir.

---

Soru 4:

“Konuk” kelimesinin anlamca benzeri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ev sahibi
B) Misafir
C) Komşu
D) Yabancı

Çözüm:
“Konuk” kelimesinin eş anlamlısı “misafir”dir. Doğru cevap B seçeneğidir.

---

Soru 5:

Hangi cümlede “cesur” kelimesiyle anlamca benzer bir ifade kullanılmıştır?
A) Korkak davranışlarıyla herkesi şaşırttı.
B) Yürekli bir şekilde tehlikeye atıldı.
C) Çekingen olduğu için konuşmuyordu.
D) Ürkek bir hayvan gibi kaçtı.

Çözüm:
“Cesur” kelimesinin anlamdaşı “yürekli”dir. Doğru cevap B seçeneğidir.

---

Soru 6:

“Telaşlanmak” kelimesiyle anlamca en yakın olan ifade hangi cümlede kullanılmıştır?
A) Sınav başlayınca heyecanlandı.
B) Yetişemeyeceğini anlayınca panikledi.
C) Sorular kolay olduğu için rahatladı.
D) Sonucu beklerken sabırsızlandı.

Çözüm:
“Telaşlanmak” kelimesinin en yakın anlamlısı “paniklemek”tir. Doğru cevap B seçeneğidir.