➤ Uzun Çizgi (—) Tanımı:

Uzun çizgi (—), yazıda konuşmaları göstermek, karşılıklı konuşmaları ayırmak veya aniden duraksamaları, açıklamaları belirtmek için kullanılan bir noktalama işaretidir.

Uzun Çizginin Kullanım Yerleri:

1. Konuşma Başlarken Kullanılır

• Yazılı metinlerde bir kişinin konuşmaya başladığını göstermek için kullanılır.
• Örnek:
  — Nasılsın bugün?

---

2. Konuşmalar Arasında Kullanılır

• Birden fazla kişi konuşuyorsa her konuşmanın başına uzun çizgi konur.
• Örnek:
  — Hadi dışarı çıkalım.
  — Olur, hava çok güzel!

---

3. Ani Düşünce Değişimlerinde veya Açıklama Yapıldığında Kullanılır

• Cümlede ani bir duraklama, ek bilgi ya da açıklama yapılacaksa uzun çizgi konur.
• Örnek:
  Onu aradım ama — beklediğim gibi — cevap vermedi.

---

4. Tiyatro ve Senaryo Metinlerinde Karakter Adlarından Sonra Kullanılır

• Tiyatro eserlerinde karakterin konuşmasından önce adının sonuna konur.
• Örnek:
  Ali — Bugün parka gidelim mi?

---

Özetle:

• Uzun çizgi, konuşma belirtilirken, karşılıklı konuşmalar ayrılırken, ani açıklama ve duraklamalarda, tiyatro metinlerinde kullanılır.

---

Çözümlü 5 Test Sorusu

1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde uzun çizgi doğru yerde kullanılmıştır?

A) Bugün — hava çok güzel olacakmış.
B) — Ne zaman geleceksin?
C) Kitap — okumak çok önemlidir.
D) Kardeşim—en sevdiğim arkadaşım oldu.

✅ Cevap: B
Çözüm: Uzun çizgi, konuşmanın başında doğru şekilde kullanılmıştır. (— Ne zaman geleceksin?)

---

2. Uzun çizgi aşağıdakilerden hangisinde kullanılmaz?

A) Karşılıklı konuşmaları belirtirken
B) Tiyatro metinlerinde karakter adlarından sonra
C) Şiir dizelerini ayırmak için
D) Cümlede ani duraklamalar yaparken

✅ Cevap: C
Çözüm: Şiir dizeleri kısa çizgi (-) veya özel bir işaretle değil, kendi yapısıyla ayrılır. Uzun çizgi kullanılmaz.

---

3. Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde uzun çizginin kullanım amacı yanlış verilmiştir?

A) Tiyatroda karakterlerin konuşmalarını belirtmek için — doğru
B) Telefon numaralarını ayırmak için — yanlış
C) Karşılıklı konuşmalarda — doğru
D) Cümlede açıklama eklerken — doğru

✅ Cevap: B
Çözüm: Telefon numaralarında kısa çizgi (-) kullanılır. Uzun çizgi değil.

---

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde uzun çizgi açıklama yapmak için kullanılmıştır?

A) — Ders çalışmak istemiyorum.
B) O gün — yani doğum günümde — büyük bir sürpriz yaşadım.
C) — Sana bir şey anlatacağım.
D) — Hava biraz serinledi.

✅ Cevap: B
Çözüm: Burada cümle içinde ek bilgi (açıklama) verilmiştir ve bu açıklama uzun çizgi ile ayrılmıştır.

---

5. Uzun çizgi kullanımıyla ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Cümlede aniden yapılan açıklamaları belirtir.
B) Satır sonuna sığmayan kelimeleri bölmek için kullanılır.
C) Karakterlerin konuşmalarını göstermek için tiyatro metinlerinde kullanılır.
D) Karşılıklı konuşmaları ayırmak için kullanılır.

✅ Cevap: B
Çözüm: Satır sonuna sığmayan kelimeleri bölmek için kısa çizgi (-) kullanılır. Uzun çizgi bunun için kullanılmaz.

---

6. — Bugün size çok önemli bir haberim var.
Yukarıdaki cümlede uzun çizgi hangi amaçla kullanılmıştır?

A) Ani açıklama yapmak için
B) Tırnak işareti yerine, konuşma başlatmak için
C) Satır sonunu ayırmak için
D) Özel isimlere ek getirmek için

✅ Cevap: B
Çözüm: Cümlede bir konuşmanın başladığını göstermek için uzun çizgi kullanılmıştır. Tırnak işareti yerine geçmiştir.