Atomdan İyona

• Atomların elektron dizilimlerini helyum (He) elektron dizilimine benzetme kuralına dublet kuralı, atomların elektron dizilimlerini Ne, Ar, Kr gibi soy gazlara benzetme kuralına ise oktet kuralı denir. Elektron dizilimleri dublet ve oktet kuralına uymayan taneciklerin de olduğu unutulmamalıdır.
• Oktet ve dublet kurallarında taneciklerin elektron dizilimleri küresel simetri özelliği gösterdiğinden, tanecikler kararlı yapıdadır. Kararlı yapıya ulaşmak için tanecikler küresel simetrik elektron dizilimini tercih ederler.
• Nötr bir atom katyona dönüşürken elektronlar önce enerji kabuk sayısı büyük olan orbitallerden ayrılır. Kabuk sayısı aynı olan orbitallerin varlığında elektronlar enerjisi büyük olan orbitallerden ayrılır. (Aynı enerji kabuğunda bulunan orbitallerin enerji sıralaması f, d, p, s şeklindedir.)

İyonların Elektron Dizilişi

1. Anyionların Elektron Dizilişi
   • Negatif (−) yüklü anyionlarda elektron dizilişi yapılırken atomun aldığı elektron sayısı nötr hâldeki elektron sayısına eklenerek bilinen sırayla elektronlar orbitallere yerleştirilir.
     • $9F: 1s^2 2s^2 2p^5$ iken $9F^-: 1s^2 2s^2 2p^6$ olur.
     • $15P: 1s^2 2s^2 2p^6 3s^2 3p^3$ iken $15P^{3-}: 1s^2 2s^2 2p^6 3s^2 3p^6$ olur.
2. Katyonların Elektron Dizilişi
   • Bir atom elektron verirken öncelikle son temel enerji düzeyindeki elektronları koparılır. Bu nedenle katyonlarda elektron dizilimi yapılırken öncelikle nötr atoma ait temel hâl elektron diziliminin yazılması ve sonra verildiği elektron sayısı kadar elektronun son kabuktaki en yüksek enerjili orbitalden başlanarak sırayla koparılması en uygun yöntemdir. Örneğin,
     • $12Mg: 1s^2 2s^2 2p^6 3s^2$ iken $12Mg^{2+}: 1s^2 2s^2 2p^6$ olur.

Eğer en yüksek enerji düzeyinde birden fazla orbital türü varsa, valans elektronları sırasıyla p, s ve d orbitallerinden koparılır.

• Aşağıda verilen örneklerde valans ve kopan elektronlar gösterilmiştir.

Örneğin,

1. $21Sc: 1s^2 2s^2 2p^6 3s^2 3p^6 4s^2 3d^1$ iken,
   $21Sc^{3+}: 1s^2 2s^2 2p^6 3s^2 3p^6 4s^1 3d^1$ olur.

   Açıklama: Öncelikle en dış katmanda bulunan 4s’deki elektronlar daha sonra 3d’deki elektronlar koparılır.

2. $23V: 1s^2 2s^2 2p^6 3s^2 3p^6 4s^2 3d^3$ iken,
   $23V^{3+}: 1s^2 2s^2 2p^6 3s^2 3p^6 3d^3$ olur.
   $23V^{5+}: 1s^2 2s^2 2p^6 3s^2 3p^6$ olur.
3. $31Ga: 1s^2 2s^2 2p^6 3s^2 3p^6 4s^2 3d^{10} 4p^1$ iken,
   $31Ga^{3+}: 1s^2 2s^2 2p^6 3s^2 3p^6 4s^2 3d^{10}$ olur.

   Açıklama: Öncelikle en dış katmandaki en yüksek enerjili 4p’deki elektronlar daha sonra 4s’deki elektronlar koparılır.