Cümle Bütünlüğü 5. Sınıf Türkçe
📌 Cümle bütünlüğü, bir cümlenin anlamlı, doğru sıralanmış ve eksiksiz olması demektir.
Cümle, başlangıcıyla sonu arasında anlam bağı olan, anlatılmak istenen düşünceyi tam olarak veren bir yapıda olmalıdır. Eksik, bozuk veya anlamsız cümleler cümle bütünlüğüne uymaz.
✅ Cümle Bütünlüğünün Özellikleri:
- Cümle başından sonuna kadar anlamlı olmalıdır.
- Cümlede özne, yüklem, nesne gibi öğeler yerli yerinde olmalıdır.
- Cümle yarım kalmamalı, anlatılan düşünce tamamlanmalıdır.
- Cümledeki kelimeler uyum içinde olmalıdır.
🧩 Anlamlı (Bütün) Cümle Örnekleri:
- Elif sabah erken kalkarak kahvaltısını yaptı.
- Bugün hava çok güzel olduğu için pikniğe gittik.
- Kardeşim kitap okumayı çok seviyor.
- Öğretmen sınıfa girer girmez sessizlik oldu.
❌ Cümle Bütünlüğüne Uymayan (Anlamsız/Eksik) Örnekler:
- Ayşe sabah okula. (→ eksik, yüklem yok)
- Kitap çok güzel ve. (→ bitmemiş, bağlaçla devam etmesi gerekirdi)
- Ders çalıştı çünkü başarılı. (→ anlam bozuk)
- Parkta çocuklar top oynarken. (→ ne oldu? Cümle tamamlanmamış)
⚠️ Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Cümlede ne anlatılıyor? sorusu tam olarak cevaplanmalı.
- Cümlede kime ait, ne oldu, ne zaman, nerede gibi bilgiler varsa, anlatım daha bütün olur.
- Bağlaçlarla bağlanan cümleler tamamlanmalı.
📚 Çözümlü Test Soruları
1. Aşağıdaki cümlelerden hangisi cümle bütünlüğü açısından doğrudur?
A) Sabah çok erken.
B) Yeni kitapçı açıldı çünkü.
C) Okuldan dönerken markete uğradık.
D) Tatil güzel ve.
Doğru Cevap: C
Çözüm: Cümle anlamlı ve tamdır. Diğer cümlelerde ya yüklem eksik ya da ifade tamamlanmamıştır.
2. “Kardeşim oyun oynarken…” cümlesi için hangisi söylenebilir?
A) Cümle anlamca tamamdır.
B) Yüklem vardır.
C) Cümle yarım kalmıştır.
D) Cümlede özne yoktur.
Doğru Cevap: C
Çözüm: “Oyun oynarken” ifadesi bir sonuca bağlanmamış, cümle yarım kalmıştır.
3. Aşağıdakilerden hangisi cümle bütünlüğüne uymaz?
A) Bugün hava yağmurlu olduğu için dışarı çıkmadık.
B) Kitabı okuyup bitirdi.
C) Tatilde köye gitmek istiyorum.
D) Film çok heyecanlı ve.
Doğru Cevap: D
Çözüm: “Ve” bağlacıyla başka bir cümle geleceği bekleniyor ama gelmemiş. Cümle tamamlanmamış.
4. “Parka gittiğimizde çocuklar…” cümlesini tamamlayan en uygun ifade hangisidir?
A) gürültü.
B) top oynuyordu.
C) sessiz.
D) gitmek.
Doğru Cevap: B
Çözüm: “Çocuklar top oynuyordu” ifadesi cümleyi tamamlar ve anlamlı hale getirir.
5. Aşağıdaki cümlelerden hangisi eksik ve anlamsızdır?
A) Bahçede renkli çiçekler açmıştı.
B) Okulun ilk günü çok heyecanlıydım.
C) Kalem kutusunu çantasına.
D) Tatil boyunca kitap okudum.
Doğru Cevap: C
Çözüm: “Kalem kutusunu çantasına” ifadesi eksik kalmıştır. Ne yaptı? → Cümle tamamlanmamış.