Cümle Oluşturma 5. Sınıf Türkçe
📌 Cümle oluşturma, verilen sözcükleri anlamlı ve kurallı bir şekilde birleştirerek doğru bir cümle kurma becerisidir.
Cümle, duygumuzu, düşüncemizi, isteğimizi tam olarak ifade etmelidir.
✅ Cümle Oluştururken Nelere Dikkat Etmeliyiz?
- Cümlede mutlaka bir yüklem (eylem ya da durum bildiren sözcük) olmalıdır.
- Özne (işi yapan) belli olmalıdır.
- Cümle, anlamlı, açık ve düzgün olmalıdır.
- Sözcükler doğru sırayla kullanılmalıdır.
- Cümlede zaman uyumu ve anlam bütünlüğü aranmalıdır.
🧩 Doğru Cümle Oluşturma Örnekleri:
- kelimeler: kitap / okudum / güzel / bir
👉 Cümle: Güzel bir kitap okudum. - kelimeler: yağmur / bastı / dışarı / çıkınca
👉 Cümle: Dışarı çıkınca yağmur bastı. - kelimeler: kardeşim / parkta / oynuyor / şimdi
👉 Cümle: Kardeşim şimdi parkta oynuyor.
❌ Yanlış (Kuralsız) Cümleler:
- Kitap bir okudum güzel.
- Yağmur çıkınca bastı dışarı.
- Oynuyor parkta kardeşim şimdi.
🛑 Bu tür cümleler anlamlı değildir çünkü sözcüklerin sırası yanlış ya da yüklem eksiktir.
📚 Çözümlü Test Soruları
1. Aşağıdaki kelimelerden anlamlı ve kurallı bir cümle hangisidir?
A) Güneş parlıyor gökyüzünde sabah.
B) Sabah gökyüzünde güneş parlıyor.
C) Parlıyor sabah güneş gökyüzünde.
D) Güneş sabah parlıyor gökyüzü.
Doğru Cevap: B
Çözüm: B şıkkında kelimeler hem anlamlı hem de kurallı bir sırayla dizilmiştir.
2. Verilen sözcüklerle anlamlı bir cümle oluşturunuz:
kütüphane / kitaplar / çok / var / içinde
A) İçinde çok kütüphane kitaplar var.
B) Kitaplar içinde var çok kütüphane.
C) Kütüphane içinde çok kitaplar var.
D) Kütüphane çok kitaplar içinde var.
Doğru Cevap: C
Çözüm: “Kütüphane içinde çok kitaplar var.” → Anlamlı ve yapısı doğru.
3. “Bahçede çocuklar…” ifadesiyle başlayan anlamlı bir cümle aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) oyun oynuyorlar.
B) gitti.
C) güzel.
D) parktır.
Doğru Cevap: A
Çözüm: “Bahçede çocuklar oyun oynuyorlar.” → Anlam tamamlanıyor, yüklem var.
4. Verilen kelimeleri anlamlı bir cümleye dönüştürün:
gördüm / rüyamda / bir / uçan / fil
A) Gördüm rüyamda bir uçan fil.
B) Rüyamda bir uçan fil gördüm.
C) Bir fil uçan rüyamda gördüm.
D) Uçan fil gördüm bir rüyamda.
Doğru Cevap: B
Çözüm: “Rüyamda bir uçan fil gördüm.” → Hem anlamlı hem dilbilgisine uygun.
5. Aşağıdaki sözcüklerden hangisi bir cümle oluşturmaz?
A) Oyun oynuyoruz bahçede.
B) Bugün sinemaya gideceğiz.
C) Kalem kutu silgi.
D) Elif sabah kahvaltı yaptı.
Doğru Cevap: C
Çözüm: “Kalem kutu silgi” → Bu sadece isim listesi, yüklem ve anlam yok. Cümle değildir.