Destek ve Hareket Sisteminin Yapıları 5. Sınıf Fen Bilimleri

5. Sınıf 5. Sınıf Fen Bilimleri Konuları Konu Anlatımı

24.03.2025

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ

Vücudumuzun dik durmasını ve belirli bir şekle sahip olmasını sağlar.
İç organları dış ortamdan gelen zararlı etkilere karşı korur.
Kasların ve diğer iç organların vücuda tutunmasına yardımcı olur.
Kemikler, kaslarla birlikte çalışarak hareket etmemizi mümkün kılar.

İskelet Bölümleri

İskeletin Görevleri

Vücudun hareket etmesine yardımcı olur.
Beyin, kalp ve akciğer gibi hayati ve hassas organları dış etkenlere karşı korur.
Vücudun dik durmasını sağlayarak ona biçim kazandırır.
İçinde bulunan kırmızı kemik iliği sayesinde kan hücrelerinin üretimini gerçekleştirir.
Kalsiyum, magnezyum ve fosfor gibi mineralleri depolayarak vücudun mineral ihtiyacını karşılar.
Kasların ve iç organların vücuda bağlanmasını sağlar; bu yapılar için tutunma yüzeyleri oluşturur.

Kıkırdak

Kıkırdak; eklem yerlerinde kemik uçlarını örten, kaygan yapıda ve hareketi kolaylaştıran sert bir dokudur.
Kemiklerin uç kısımlarında bulunan kıkırdaklar, kemiğin boyca büyümesine katkı sağlar.
Kıkırdak zamanla sertleştiğinde kemik dokusuna dönüşür.

Kemik

Kemikler sert yapılı ve canlı dokulardır.
Uzun, kısa ve yassı olmak üzere üç gruba ayrılırlar.

Uzun Kemikler

Uzun kemikler, boyları enlerinden fazla olan kemiklerdir.
Uyluk, kaval ve baldır gibi kol ve bacak kemikleri bu gruba girer.

Kısa Kemikler

Kısa kemikler, eni ile boyu birbirine yakın olan kemiklerdir.
El ve ayak bileklerinde bulunan kemikler kısa kemik örneğidir.

Yassı Kemikler

Yassı kemikler düzensiz bir yapıya sahiptir.
Kafatası ve kaburga kemikleri yassı kemiklere örnek verilebilir.

Eklem

Kemiklerin birleştiği yerlere eklem adı verilir.
Eklem yapıları, hareket yeteneklerine göre üç farklı grupta incelenir.

Eklem Çeşitleri

Oynar eklemler:

Hareket kabiliyeti fazladır; kol, bacak ve parmaklarda bulunur.

Yarı oynar eklemler:

Sınırlı hareket eder; göğüs kafesi, boyun ve omurgada yer alır.

Oynamaz eklemler:

Hiç hareket etmezler; kafatası, yüz, kalça ve kuyruk sokumunda bulunur.

Kas

Kaslar, kasılıp gevşeyerek bağlı bulundukları yapının hareket etmesini sağlar.
Kemikler ile iç organların işlevlerini yerine getirmesinde rol oynar.
Yapısına ve çalışmasına göre üç tür kas bulunur.

Kas Türleri

Çizgili kaslar: İsteğimizle çalışan, kırmızı renkli kaslardır. Kol ve bacaklarda yer alır.
Düz kaslar: İrademiz dışında çalışan, renksiz kaslardır. İç organlarımızda bulunur.
Kalp kası: Kırmızı renkli olmasına rağmen istemsiz çalışan bir kastır. Sadece kalpte bulunur.

Çözümlü Test Soruları

1. Soru

Aşağıdakilerden hangisi iskeletin temel görevlerinden biri değildir?
a) Vücuda şekil vermek
b) İç organları korumak
c) Besinleri sindirmek
d) Kaslara bağlanma yüzeyi sağlamak

Çözüm:
Doğru cevap c) Besinleri sindirmek‘tir. İskeletin görevleri arasında besinleri sindirmek yoktur, bu sindirim sisteminin görevidir.

2. Soru

Aşağıdaki kemik çeşitlerinden hangisi uzun kemiklere örnektir?
a) Kafatası kemiği
b) Omurga kemiği
c) Uyluk kemiği
d) Kaburga kemiği

Çözüm:
Doğru cevap c) Uyluk kemiği‘dir. Uyluk kemiği (femur) vücudumuzdaki en uzun kemiktir ve uzun kemikler grubuna girer.

3. Soru

Eklemlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Oynar eklemler en fazla hareket kabiliyetine sahiptir
b) Omurgadaki eklemler yarı oynar eklemlere örnektir
c) Kafatası kemikleri arasında oynamaz eklemler bulunur
d) Dirsek eklemi oynamaz ekleme örnektir

Çözüm:
Doğru cevap d) Dirsek eklemi oynamaz ekleme örnektir‘dir. Dirsek eklemi oynar ekleme örnektir, hareket kabiliyeti yüksektir.

4. Soru

I. Kalp kası
II. Çizgili kas
III. Düz kas

Yukarıdaki kas çeşitlerinden hangileri isteğimiz dışında çalışır?
a) Yalnız I
b) I ve II
c) I ve III
d) II ve III

Çözüm:
Doğru cevap c) I ve III‘tür. Kalp kası ve düz kaslar istemsiz çalışırken, çizgili kaslar isteğimizle hareket eder.

5. Soru

Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
a) Kollar – uzun kemik
b) Kafatası – yassı kemik
c) Omurga – kısa kemik
d) Parmaklar – düz kemik

Çözüm:
Doğru cevap d) Parmaklar – düz kemik‘tir. Parmak kemikleri uzun kemikler grubuna girer, düz kemik değildir.

6. Soru

Destek ve hareket sisteminin sağlığını korumak için aşağıdakilerden hangisini yapmamalıyız?
a) Düzenli egzersiz yapmak
b) Dik oturmak ve yürümek
c) Ağır yükleri tek seferde kaldırmak
d) Kalsiyum içeren besinler tüketmek

Çözüm:
Doğru cevap c) Ağır yükleri tek seferde kaldırmak‘tır. Bu durum kemik ve kas sağlığımıza zarar verebilir.

7. Soru

Bir öğrenci vücudundaki kemikleri saymış ve toplam 206 kemik olduğunu öğrenmiştir. Bu sayı hangi yaş grubuna aittir?
a) Yeni doğan bebek
b) 5 yaş çocuk
c) 15 yaş ergen
d) Yetişkin insan

Çözüm:
Doğru cevap d) Yetişkin insan‘dır. Yeni doğan bebeklerde yaklaşık 270 kemik varken, büyüdükçe bazı kemikler birleşir ve yetişkinlerde 206 kemik kalır.

8. Soru

Aşağıdaki kemiklerden hangisi gövde iskeletinde yer almaz?
a) Kaburga
b) Omurga
c) Kafatası
d) Kalça kemiği

Çözüm:
Doğru cevap c) Kafatası‘dır. Kafatası baş iskeletinde yer alır, gövde iskeletinde değildir.

9. Soru

Kasların görevleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
a) Kemikleri hareket ettirmek
b) Vücut ısısını düzenlemek
c) Oksijen üretmek
d) İç organların çalışmasını sağlamak

Çözüm:
Doğru cevap c) Oksijen üretmek‘tir. Oksijen üretimi kasların görevi değildir, bu solunum sisteminin görevidir.