Deyimler 5. Sınıf Türkçe

5. Sınıf 5. Sınıf Türkçe Konu Anlatımı Konu Anlatımı

27.03.2025

Deyimler, genellikle mecaz anlam taşıyan, kalıplaşmış ve en az iki sözcükten oluşan söz öbekleridir. Deyimler bir durumu, duyguyu ya da olayı etkileyici ve kısa bir şekilde anlatır. Deyimlerin sözcükleri değiştirilemez, yerleri değiştirilemez.

📌 Deyimlerin Özellikleri:

Kalıplaşmış ifadelerdir, değiştirilemez.
Genellikle mecaz (gerçek olmayan, anlam taşıyan) anlamlıdır.
Konuşma ve yazılarda anlatımı zenginleştirir.
Bazen kısa bir cümleyle çok şey anlatabilir.

✅ Deyimler ve Anlamlarıyla Bolca Örnek

Deyim	Anlamı
başı derde girmek	bir sorunla karşılaşmak
burnu sürtülmek	yaptığı hatanın farkına varmak
eli ayağına dolaşmak	telaşlanmak, heyecanlanmak
kulak kabartmak	gizlice dinlemek
elini taşın altına koymak	sorumluluk almak
göz kulak olmak	birine ya da bir şeye dikkat etmek, ilgilenmek
sudan çıkmış balığa dönmek	ne yapacağını bilemez duruma gelmek
kalbini kırmak	birini üzmek
ağız birliği etmek	aynı şeyi söylemek, anlaşmak
can kulağıyla dinlemek	dikkatle dinlemek
kulağını çekmek	uyarmak, hafifçe cezalandırmak
gözünü dikmek	bir şeye dikkatle bakmak
kafasını takmak	bir şeyi sürekli düşünmek, dert edinmek
sırt çevirmek	ilgilenmemek, destek vermemek
elini uzatmak	yardım etmek

🟡 Deyimlerle Cümle Örnekleri

Sınavdan düşük not alınca annem kulaklarımı çekti.
Yeni işe başladığında eli ayağına dolandı.
Küçük kardeşime ben göz kulak olacağım.
Tartışmadan sonra ona sırt çevirdi.
Bu zorluğu birlikte aşmak için elini taşın altına koydu.

Çözümlü Örnek Test Soruları

Konu: Deyimler

1. Aşağıdaki deyimlerden hangisi “sorumluluk almak” anlamında kullanılır?
A) Kulak kabartmak
B) Elini taşın altına koymak
C) Göze girmek
D) Burnu sürtülmek
Doğru Cevap: B
Çözüm: “Elini taşın altına koymak” deyimi, bir işi üstlenmek, sorumluluk almak anlamındadır.

2. “Kalabalık içinde ne yapacağını bilemedi, adeta sudan çıkmış balığa döndü.” cümlesindeki deyim ne anlama gelir?
A) Sakin olmak
B) Sevinçten uçmak
C) Çok şaşırmak, bocalamak
D) Kendinden emin olmak
Doğru Cevap: C
Çözüm: “Sudan çıkmış balığa dönmek” deyimi, şaşırmak, afallamak anlamındadır.

3. Aşağıdaki deyimlerden hangisi “birini dikkatle dinlemek” anlamındadır?
A) Can kulağıyla dinlemek
B) Elini uzatmak
C) Burnundan kıl aldırmamak
D) Gözünü dört açmak
Doğru Cevap: A
Çözüm: “Can kulağıyla dinlemek” deyimi, dikkatle ve özenle dinlemek demektir.

4. “O kadar hızlı konuşuyordu ki, söylediklerini anlamadım. Biraz yavaş konuş, ben de kulak kabartayım.” Cümlesindeki deyimin anlamı nedir?
A) Kulağını temizlemek
B) Güzel konuşmak
C) Gizlice ya da dikkatlice dinlemek
D) Yüksek sesle bağırmak
Doğru Cevap: C
Çözüm: “Kulak kabartmak” deyimi, dikkatlice ya da gizlice dinlemek anlamındadır.

5. “Kalbini kırmak” deyiminin anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Üzüntüden bayılmak
B) Birini üzmek
C) Kalbini temizlemek
D) Sağlık problemi yaşamak
Doğru Cevap: B
Çözüm: “Kalbini kırmak” deyimi, birini üzmek, ona kötü davranmak anlamındadır.

6. Aşağıdaki deyimlerden hangisi “birini uyarmak” anlamında kullanılır?
A) Suyunu çıkarmak
B) Kulaklarını çınlatmak
C) Kulağını çekmek
D) Eli ayağına dolaşmak
Doğru Cevap: C
Çözüm: “Kulağını çekmek” deyimi, birini hafifçe uyarmak veya cezalandırmak anlamında kullanılır.