Bireylerin temel ve sosyal ihtiyaçları vardır. Eğer bireyler bu ihtiyaçlarını tek başına karşılarsa, bunlar temel ve kişisel ihtiyaçlar olarak sınıflandırılır. Ancak bireylerin temel ihtiyaçlarının yanı sıra farklı ihtiyaçları da bulunur. Bu ihtiyaçların karşılanması devletin görevleri arasındadır. Bu ihtiyaçları karşılayan kurumlar ise resmî kurum olarak adlandırılır.

Toplumu oluşturan bireyler bir arada yaşar. Bireylerin bir arada yaşamalarına bağlı olarak çeşitli toplumsal ihtiyaçları ortaya çıkar. Örneğin, sağlık, temizlik, eğitim ve güvenlik gibi. Bu toplumsal ihtiyaçların karşılanması devletin sorumluluğu ve görevidir. Bu amaçla pek çok resmî kurum oluşturulmuştur. Devletin, toplumsal ihtiyaçları karşılamak için kurduğu kurumlara “resmî kurum” denir. Resmî kurumlar, görevlerini yerine getirmek ve vatandaşlara daha iyi hizmet sunabilmek için ülke genelinde teşkilatlanmıştır. Bu kurumlarda etkili hizmet için iş bölümü yapılır. Her kurumun yasalarca belirlenmiş görev ve sorumlulukları vardır.

Resmî Kurumlar:

• Cumhurbaşkanlığı
• Türkiye Büyük Millet Meclisi
• Okullar
• Aile sağlık merkezleri
• Valilik, kaymakamlık ve belediyeler
• Bakanlıklar
• Adli ve ceza mahkemeleri
• Hastaneler
• Emniyet birimleri
• Muhtarlıklar

Resmî Kurumların Bazı Görevleri:

Kaymakamlık / Valilik:

• Halkın huzur ve güvenliğini sağlamak.
• Eğitim, sağlık ve temiz bir çevrede yaşamak gibi ihtiyaçları karşılamak.
• Halkın istek ve şikâyetlerini dinlemek, sorunların çözümü için gerekli tedbirleri almak.
• İlin veya ilçenin kalkınması için çalışmalar yapmak.

Muhtarlık:

• Mahalleye yeni taşınanların ve okula başlayacak çocukların takibini yapmak.
• Seçimler öncesinde seçmen kâğıtlarını dağıtmak.
• Salgın hastalık durumunda ilgili kurumları bilgilendirmek.
• Mahallenin ihtiyaçlarını belediye, kaymakamlık ve valilik gibi kurumlara bildirmek.
• Doğum ve ölümler sonrası gerekli belgeleri hazırlamak.

Belediye:

• Yol, su, kanalizasyon gibi altyapı çalışmaları yapmak.
• Satılan ürünlerin sağlığa uygunluğunu denetlemek.
• Çöpleri toplamak ve çevrenin temizliği için önlemler almak.
• Parklar inşa etmek ve bakımını yapmak.
• Doğal afetlerde halka yardım etmek.
• Toplu taşıma, cenaze, nikâh, pazar yeri ve çöp toplama gibi hizmetler sunmak.
• Halkın planlı ve sağlıklı bir çevrede yaşamasını sağlamak.
• İhtiyaç sahiplerine yardım ulaştırmak.
• Eğitim, kültür, sanat ve spor faaliyetlerine destek vermek.

---

Sivil Toplum Kuruluşları (STK’lar)

Sivil toplum kuruluşları, eğitim, sağlık, kültür-sanat, çevre, yardımlaşma ve sosyal amaçlar doğrultusunda çalışır. Üyelerini ve çalışanlarını gönüllülük esasına göre belirler ve kar amacı gütmezler. Gelirlerini bağışlar ve üyelik ödemeleriyle sağlarlar.

STK’ler, ülke sorunlarına duyarlı etkin vatandaşlar tarafından kurulur. Gönüllü olarak görev alan yurttaşlar, toplumsal ihtiyaçların karşılanmasında resmî kurumlara destek olur. Sorunların çözümünde yardımlaşma ve dayanışma örneği gösterirler. Böylece sosyal etkileşimde bulunur ve katılım hakkını kullanırlar.

Sivil Toplum Kuruluşlarına Örnekler:

• Darüşşafaka
• Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı (TEGV)
• Türk Eğitim Derneği (TEV)
• Millî Eğitim Vakfı (MEV)
• Kansere Karşı Birlikte Derneği (KANKA)
• Anne Çocuk Eğitim Vakfı (ACEV)
• Yeşilay
• Lösemili Çocuklar Vakfı (LÖSEV)
• Türk Kalp Vakfı
• Türkiye Otizm Erken Tanı ve Eğitim Vakfı
• Çevre Koruma Vakfı (ÇEVKO)
• Doğal Hayatı Koruma Derneği
• Çevre ve Kültürel Varlıkları Koruma Vakfı
• Kızılay
• Mehmetçik Vakfı

Hak ve Sorumluluklar:
Sosyal bir varlık olan insan, toplum halinde yaşar. İnsanların ortak yaşamını düzenleyen kurallar vardır. Anayasa ve yasalarla belirlenen bu kurallara uyulmadığında toplumda kargaşa çıkabilir. Kişi, toplumda kendi hakkını savunabilmeli ve özgürce hareket edebilmelidir. Ancak başkalarının haklarını da gözeterek sorumlu davranmalıdır. Hak ve özgürlüklerin sınırları olduğu unutulmamalıdır.

Anayasa’nın 12. Maddesi:
“Herkes, kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahiptir. Temel hak ve hürriyetler; kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı ödev ve sorumluluklarını da içerir.”

Bu ilkeler, bireylerin haklarını kullanırken diğerlerinin haklarına saygı göstermesi gerektiğini vurgular.

Hak Arama Yolları ve Çözüm Süreçleri

Bir Soruna Çözüm Bulurken Nasıl Hareket Etmeliyiz?

• Haklarımızı bilmeli ve doğru zamanda kullanmalıyız.
• Başkalarının haklarına saygı göstermeliyiz.
• Özgürlüklerimizin sınırlarını bilmeli ve başkalarının özgürlüklerine saygı duymalıyız.
• Sorumluluklarımızı yerine getirmeliyiz.

Hak Arama Yolları
Hak arama, bireylerin yasalarla tanınan haklarını talep edebilmesidir. Bu süreç iki şekilde gerçekleşir:

1. Hukuk Yolları:
   • İlgili kuruma başvuru yapmak.
   • Yargı organlarına başvurmak.
   • Uzlaşma: Kişilerin sorunlarını kavga etmeden barışçıl yollarla çözmesi.
2. Hukuk Dışı Yollar:
   • Şiddet ve öfke sorunları çözmez, aksine büyütür.
   • Hukuk dışı yollarla hak aramak, kişiyi haksız duruma düşürebilir ve cezai yaptırımlara yol açabilir.

Hak İhlali Durumunda Yapılması Gerekenler:

• Öncelikle karşı taraf ile konuşarak veya bir arabulucu ile anlaşmaya çalışmak.
• Anlaşma sağlanamazsa yasal yollara başvurmak.

Hak İhlallerine Örnekler:

• Kişisel İhlal: Trafik kurallarına uyulmaması (can güvenliği tehdidi).
• Kurumsal İhlal: Çöplerin düzenli toplanmaması (sağlık tehdidi).

---

Dilekçe ve Bilgi Edinme Hakkı

Dilekçe Hakkı	Bilgi Edinme Hakkı
Anayasa’nın 74. maddesine göre her vatandaş dilekçe hakkına sahiptir. Dilekçeler 30 gün içinde yanıtlanmalıdır.	Kamu kurumlarının görevleriyle ilgili bilgilere erişim hakkıdır. Yazılı veya internet üzerinden başvuru yapılabilir.

Hak Arama Sürecinde Başvurulacak Kurumlar:

Başvuru Konusu	Başvurulacak Yer
İnsan hakları ihlalleri	İl/İlçe İnsan Hakları Kurulu, ALO 183, CİMER, TBMM İnsan Hakları Komisyonu
Tüketici hakları	Tüketici Mahkemeleri, ALO 175, Belediyeler
Eğitim	MEB İletişim Merkezi (444 0 532), CİMER
Sağlık	ALO 184, İl/İlçe Sağlık Müdürlükleri
Belediye hizmetleri	ALO 153

---

Hak Arama Sürecinde Destek Alınabilecek Kuruluşlar

Kamu Denetçiliği Kurumu:

• Eğitim, sağlık gibi kamu hizmetlerindeki hak ihlallerine çözüm arar.

İl/İlçe İnsan Hakları Kurulları:

• İnsan hakları ihlallerini araştırır ve çözüm önerileri sunar.

Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu:

• Eşitlik ve insan haklarını korur.

RTÜK:

• Radyo ve televizyon yayınlarını denetler. Uygunsuz içerikler için şikâyet hattı mevcuttur.

CİMER (ALO 150):

• Vatandaşların devlet kurumlarına ulaşmasını kolaylaştırır.

Acil Durumlar İçin:

• 112 Acil Çağrı Merkezi: İtfaiye, sağlık, polis ve jandarma hizmetleri tek numarada.

Tüketici Hakları:

• ALO 175: Tüketici şikâyetleri.
• ALO 174: Gıda güvenliği şikâyetleri.

E-Devlet:

• Devlet hizmetlerine online erişim sağlar.

Yargıya Başvuru:

• Mahkemeler bağımsız olarak hukuki sorunları çözer.

---

Önemli Hatırlatmalar:

• Haklarınızı ararken hukuki yolları kullanın.
• Şiddet ve öfke sorunları çözmez.
• Toplumsal düzen için herkes hak ve sorumluluklarını bilmeli.