Karbohidratlar: Yapıları ve İşlevleri

Monosakkaritler

Monosakkaritler, en basit şekerlerdir ve karbohidratların yapı taşlarıdır. Tek bir şeker molekülünden oluşurlar ve suda çözünürler. Monosakkaritler, enerji kaynağı olarak kullanılır ve nükleik asitlerin yapı taşlarını oluşturur.

• Riboz ve Deoksiriboz: Bu iki monosakkarit, nükleik asitlerin yapısında bulunur. Riboz, RNA’nın yapısında yer alırken, deoksiriboz DNA’nın yapı taşını oluşturur.
• Fruktoz: Meyve şekeri olarak bilinen fruktoz, tatlı bir şeker olup enerji kaynağı olarak kullanılır.
• Glikoz: Hücrelerin ana enerji kaynağı olan glikoz, fotosentez sonucu üretilir ve vücudun enerji ihtiyacını karşılar.
• Galaktoz: Laktozun (süt şekeri) bir bileşeni olan galaktoz, glikozla birlikte enerji kaynağı olarak görev yapar.

Disakkaritler

Disakkaritler, iki monosakkaritin bir araya gelmesiyle oluşur. Bu şekerler, suda çözünürler ve genellikle enerji kaynağı olarak kullanılırlar.

• Sükroz: Sofra şekeri olarak bilinen sükroz, glikoz ve fruktozun birleşmesiyle oluşur. Bitkilerde fotosentez sonucu üretilir ve enerji deposu olarak görev yapar.
• Maltoz: Arpa şekeri olarak bilinen maltoz, iki glikoz molekülünün birleşmesiyle oluşur. Maltoz, nişastanın sindirimi sırasında ara ürün olarak ortaya çıkar.
• Laktoz: Süt şekeri olarak bilinen laktoz, glikoz ve galaktozun birleşmesiyle oluşur. Süt ve süt ürünlerinde bulunur.

Polisakkaritler

Polisakkaritler, birçok monosakkaritin bir araya gelmesiyle oluşan kompleks karbohidratlardır. Bu moleküller, enerji depolama ve yapısal destek sağlama gibi önemli işlevler üstlenir.

• Glikojen: Hayvanlarda ve mantarlarda enerji depolayan bir polisakkarittir. Glikojen, karaciğer ve kaslarda depolanır ve enerji ihtiyacı olduğunda glikoza dönüştürülür.
• Nişasta: Bitkilerde enerji depolayan polisakkarittir. Nişasta, bitkilerin fazla glikozu depo etme yöntemidir ve insanlar tarafından besin kaynağı olarak tüketilir.
• Selüloz: Bitki hücre duvarının temel bileşeni olan selüloz, bitkilere yapısal destek sağlar. Selüloz, insanların sindiremediği lifli bir maddedir, ancak sindirim sisteminin sağlıklı çalışmasına katkıda bulunur.
• Kitin: Böceklerin ve kabukluların dış iskeletinde bulunan kitin, yapısal destek sağlayan bir polisakkarittir. Ayrıca, mantarların hücre duvarında da bulunur.