Mezopotamya ve Anadolu, dünya tarihinin en eski ve en önemli medeniyetlerine ev sahipliği yapmıştır. Bu iki bölge, insanlık tarihine önemli katkılarda bulunmuş ve bugünkü kültürel mirasın temellerini atmıştır. Mezopotamya’nın Sümerler, Akadlar, Babilliler ve Asurlular gibi medeniyetleri, yazının icadı, hukuk sistemlerinin gelişimi ve bilimsel buluşlarıyla bilinirken; Anadolu’nun Hititler, Frigler, Urartular ve Lidyalılar gibi medeniyetleri, sanat, mimari ve ticaret alanında önemli izler bırakmıştır. Bu makalede, Mezopotamya ve Anadolu medeniyetlerinin ortak mirasa katkılarını inceleyeceğiz.

Mezopotamya ve Anadolu Medeniyetlerinin Ortak Kültürel Mirasa Katkıları Testleri

---

5. Sınıf Mezopotamya ve Anadolu Medeniyetlerinin Ortak Kültürel Mirasa Katkıları Konu Anlatımı

İlk madenî parayı MÖ 7. yüzyılda Anadolu’da yaşamış eski uygarlıklardan biri olan Lidyalılar icat etti. Küçük bir bakla tanesi büyüklüğünde olan bu madenî paralar, %75 altın ve %25 gümüşten oluşan elektrum alaşımından yapılıyordu. Lidyalılar, paraları basarken sabit bir alt kalıp üzerine konan madeni pula hareketli bir üst kalıp yerleştirir ve ardından bir çekiçle vururlardı. Bu işleme “darb etmek” denirdi. Günümüzde paraların üretildiği yer anlamında kullandığımız “darphane” kelimesi de bu basım yönteminden türemiştir. Konuyla ilgili olarak, dünyanın ilk büyük darphanesinin Osmanlı döneminde Fatih Sultan Mehmet tarafından İstanbul’da kurulduğunu da belirtelim.

Mezopotamya Uygarlıklarının Ortak Kültürel Mirasa Katkıları

Sümerler

• Site adı verilen şehir devletlerinden oluşan bir yönetim sistemi benimsemişlerdir. En önemli şehirleri arasında Ur, Uruk, Nippur ve Kiş yer almaktadır.
• Çivi yazısını icat ederek Tarihî Çağları başlatmışlardır.
• “Ziggurat” adı verilen büyük tapınaklar inşa etmişlerdir.
• Tekerleği icat ederek ulaşım ve tarımı geliştirmişlerdir.
• İlk sayı sistemini ve güneş saatini bulan medeniyetlerden biri olmuşlardır.
• Dört işlemi kullanmış ve ay takvimini geliştirmişlerdir.
• Çok tanrılı bir dine inanmışlardır.
• Gılgamış ve Yaradılış Destanları, Sümerler’e ait önemli edebi eserlerdir.
• Yaklaşık 2000 yıl boyunca tarih sahnesinde kalmışlar, ancak MÖ 2000 yılında Elamlar tarafından yıkılmışlardır.

📌
Zigguratlar; gözlemevi, tapınak ve depo olarak kullanılmıştır.
Tekerleğin icadı, uzak mesafelere daha hızlı ulaşımı sağlamış, kültürler arası etkileşimi artırmış ve eşyaların daha kolay taşınmasını sağlamıştır.

Babiller

• Başkentleri Babil‘dir.
• Babil kralı, eşi için “Asma Bahçeleri” yaptırmıştır. Bu bahçenin teraslarından sular akmaktadır.
• Güneş, Ay ve gezegenleri gözlemlemek amacıyla “Babil Kulesi”‘ni inşa etmişlerdir.
• Kral Hammurabi tarafından hazırlanan “Hammurabi Kanunları”, kısasa kısas esasına dayandığı için oldukça sert hükümler içermektedir.
• Sümer etkisi görülen çok tanrılı bir dini inanca sahiptirler. En büyük tanrıları Marduk’tur.

Asurlar

• Başkentleri Ninova’dır.
• Asurlular, su ihtiyaçlarını karşılamak için uzun kanallar yapmış, suyun akışını düzenlemek için küçük barajlar inşa etmişlerdir.
• “Ninova Kütüphanesi”, tarihte bilinen ilk kütüphane olarak Asurlular tarafından kurulmuştur.
• Anadolu ile yaptıkları ticaret sayesinde Anadolu’ya çivi yazısını tanıtmışlar, böylece Anadolu’da Tarihî Çağları başlatmışlardır.
• Kayseri Kültepe’de Asurlulara ait kil tabletler bulunmuştur.

📌 
Asur tüccarlarına ait olan Kültepe tabletleri, yazılı dönemin Anadolu’daki ilk örnekleri arasındadır. Asurların Ninova Kütüphanesi’ni inşa etmeleri, onların eğitim ve kültüre verdikleri önemi göstermektedir.

Anadolu Uygarlıklarının Ortak Kültürel Mirasa Katkıları

Hititler

• Başkentleri Çorum yakınlarındaki Hattuşaş’tır.
• Mısırlılarla tarihin bilinen ilk yazılı anlaşması olan Kadeş Antlaşması’nı imzalamışlardır.
• Önemli gördükleri olayları “anal” adı verilen kil tabletlere yazmışlardır.
• “Tavannana” adı verilen kraliçeler, yönetimde etkili olmuştur.
• “Aslanlı Kapı” ve “İvriz Kabartmaları”, Hititlerden günümüze ulaşan önemli eserlerdendir.

Urartular

• Başkentleri Van yakınlarındaki Tuşpa’dır.
• Taş işçiliğinde gelişmişler ve sağlam kaleler inşa etmişlerdir. Van Kalesi bunun en iyi örneklerindendir.
• Çanak, çömlek ve mobilya yapımında ustalaşmışlardır.
• Ölülerini kaya mezarlarına günlük eşyaları ile gömmüşlerdir.
• Çok tanrılı bir dine inanmışlar, en önemli savaş tanrıları Haldi olmuştur.
• Bilinen ilk sulama kanalı olan “Şamran Su Kanalı”, Urartuların eseridir.

📌
Urartuların ölülerini eşyalarıyla gömmesi, onların ahiret inancına sahip olduklarını gösterir.
Şamran Su Kanalı‘nın inşası, Urartuların tarım alanında geliştiğini kanıtlar.

Hititler ve Urartular, tarih boyunca yönetim ve mimari alanlarında önemli eserler bırakmış medeniyetlerdir.

Frigler

• Başkentleri Ankara yakınlarındaki Gordion’dur.
• En tanınmış kralları Midas’tır ve hayatı birçok efsaneye konu olmuştur.
• “Fibula” adı verilen çengelli iğneyi icat etmişlerdir.
• “Tapates” adı verilen kilimleri ve “tümülüs” denilen yığma mezarları vardır.
• Kibele, Friglerin en büyük toprak ve bereket tanrıçasıdır.
• Tarımı korumak için ağır cezalar uygulamışlardır. Örneğin, bir öküz öldüren ya da sabanı kıran kişi ölümle cezalandırılmıştır.

📌 
Friglerin halı ve kilim dokumaları, onların tarım ve hayvancılıkta ileri gittiklerini gösterir.

Lidyalılar

• Ege Bölgesi’nin iç kesimlerinde yaşamışlardır. Başkentleri Manisa yakınlarındaki Sard şehridir.
• Ticaretle zenginleşmiş ve ekonomilerini geliştirmişlerdir.
• Ege’den Mezopotamya’ya uzanan Kral Yolu’nu inşa ederek ticarete büyük katkı sağlamışlardır.
• Tarihte parayı icat eden ilk medeniyettir.
• Lidya ordusu paralı askerlerden oluştuğu için bu durum zamanla yıkılmalarına neden olmuştur.

📌 
Lidyalıların parayı icat etmeleri, onların madencilik alanında geliştiğini kanıtlar.

İyonlar

• Ege kıyısındaki Efes, Milet, Foça, Bodrum ve İzmir gibi şehirlerde varlık göstermişlerdir. Şehir devletlerine “polis” adı verilmiştir.
• Deniz ticaretinde gelişmiş ve Fenike alfabesini kullanmışlardır.
• Bilime ve sanata büyük önem vermişler, birçok bilim insanı yetiştirmişlerdir.
• Tarihte Herodot, matematikte Pisagor, felsefede Tales, edebiyatta Homeros, tıpta Hipokrat bu dönemde yetişmiştir.
• Artemis Tapınağı ve Efes Antik Tiyatrosu, İyonlardan günümüze ulaşan önemli eserlerdir.

İyonlar, özgür düşünceyi ve bilimi destekleyen bir uygarlık olarak bilim tarihinde büyük bir yer edinmiştir.