Organeller

Organeller, hücre içindeki belirli işlevleri yerine getiren yapılar olarak tanımlanır. Ökaryot hücrelerde, her bir organel belirli bir işlevi yerine getirir ve hücrenin hayatta kalması için gerekli olan biyokimyasal süreçleri yürütür. İşte başlıca organeller ve işlevleri:

1. Mitokondri:
   • Görevi: Enerji üretim merkezi olarak görev yapar ve hücresel solunum sürecinde ATP (adenozin trifosfat) üretir. Hücredeki enerji ihtiyacını karşılar.
   • Yapısı: Çift zarla çevrili olup, iç zarında enerji üretimini sağlayan enzimler bulunur. İç zarın kıvrımlı yapısı (krista) yüzey alanını artırır.
2. Endoplazmik Retikulum (ER):
   • Görevi: Protein ve lipid sentezi ile taşınmasında görev alır. Hücre içi taşıma sistemi olarak işlev görür.
   • Çeşitleri:
     • Granüllü ER: Üzerinde ribozomlar bulunur ve protein sentezinde yer alır.
     • Granülsüz ER: Ribozom bulunmaz ve lipid sentezinde görev alır.
3. Golgi Aygıtı:
   • Görevi: Hücrede üretilen proteinleri işler, paketler ve hedeflerine iletir. Ayrıca, lizozomların oluşumunu sağlar.
   • Yapısı: Düzleşmiş keseciklerden (sisternalar) oluşur ve sitoplazmada çekirdeğe yakın bir konumda bulunur.
4. Lizozom:
   • Görevi: Hücre içi sindirim organeli olarak işlev görür. Atık maddeleri, hücredeki hasarlı organelleri ve yabancı partikülleri sindirir.
   • Yapısı: Tek zarla çevrili küçük keseciklerdir. İçerisinde sindirim enzimleri barındırır.
5. Ribozom:
   • Görevi: Protein sentezini gerçekleştirir. Ribozomlar, hücredeki genetik bilgiyi mRNA’dan alarak protein üretir.
   • Yapısı: Ribozomlar, protein ve rRNA’dan oluşur ve zarla çevrili değildir. Serbest halde veya endoplazmik retikulum üzerinde bulunabilir.
6. Kloroplast (Bitki Hücrelerinde):
   • Görevi: Fotosentez sürecinde güneş enerjisini kimyasal enerjiye dönüştürür. Bitki hücrelerinde bulunur.
   • Yapısı: Çift zarla çevrili olup, klorofil pigmentini taşıyan tilakoid zar sistemleri içerir.
7. Sentrozom (Hayvan Hücrelerinde):
   • Görevi: Hücre bölünmesi sırasında iğ ipliklerinin oluşumunu sağlar ve kromozomların ayrılmasına yardımcı olur.
   • Yapısı: Sentriyoller adı verilen silindirik yapılardan oluşur ve çekirdeğe yakın bir konumda bulunur.

Çekirdek

Çekirdek, hücredeki genetik materyalin depolandığı ve hücresel faaliyetlerin kontrol edildiği merkezdir. Çekirdek, hücrenin komuta merkezi olarak bilinir ve DNA’yı barındırır.

• Çekirdek Zarı: Çift katlı bir zar olup, çekirdeği sitoplazmadan ayırır. Üzerinde bulunan porlar, moleküllerin çekirdekten sitoplazmaya ve sitoplazmadan çekirdeğe geçişini sağlar.
• Nükleoplazma: Çekirdeğin içini dolduran yarı akışkan madde olup, kromatin ve nükleolus gibi çekirdek yapıları burada bulunur.
• Kromatin: DNA ve proteinlerden oluşur ve hücre bölünmesi sırasında kromozomları oluşturur. Kromatin, genetik bilgiyi taşır ve bu bilgiyi hücre işlevlerini düzenlemek için kullanır.
• Nükleolus: Çekirdek içinde yer alan yoğun bir yapı olup, ribozomların üretiminden sorumludur. Nükleolus, ribozomal RNA’nın sentezinde ve ribozom alt birimlerinin oluşturulmasında kritik rol oynar.