Soru İşaretinin Tanımı ve Genel Kullanımı

Soru işareti (?), bir noktalama işareti olup soru anlamı taşıyan cümlelerin sonunda kullanılır. Ancak bazı durumlarda soru ifade etmeyen cümlelerde de kullanılabilir. Bu işaret, okuyucuya cümlenin bir soru olduğunu veya şüphe içerdiğini belirtir.

---

Soru İşaretinin Kullanım Alanları

A. Soru Cümlelerinin Sonunda Kullanımı

Soru işareti, en yaygın olarak doğrudan soru anlamı taşıyan cümlelerde kullanılır. Bu cümleler, bir bilgi edinme amacı taşır.

Örnekler:

• “Bugün okula gelecek misin?”
  (Karşıdaki kişiden bir cevap bekleniyor.)
• “Bu kitabın yazarı kim?”
  (Bilgi sorma amacı var.)
• “Hangi renk sana daha çok yakışıyor?”
  (Tercih sorusu.)

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Soru cümleleri mutlaka soru eki (-mı, -mi, -mu, -mü) veya soru kelimeleri (kim, ne, nerede, nasıl, niçin vb.) içerebilir.
• Ses tonuyla da soru anlamı verilebilir. Örneğin:
  • “Yarın geliyorsun?” (Yazıda soru işareti olmasa da söylenişte soru vurgusu varsa işaret konur.)

---

B. Soru Ekleriyle Kullanımı (-mı, -mi, -mu, -mü)

Türkçede soru ekleri alan cümlelerin sonuna soru işareti konur. Bu ekler, cümlenin soru olduğunu gösterir.

Örnekler:

• “Bu filmi daha önce izledin mi?”
• “Yarın erken kalkacak mısın?”
• “Söylediklerimi anladın mı?”

Uyarı:

• “mi” eki her zaman ayrı yazılır.
  • Yanlış: “Geldinmi?”
  • Doğru: “Geldin mi?”

---

C. Bilinmeyen veya Kesin Olmayan Bilgilerde Kullanımı

Tarih, isim, yer gibi kesin olarak bilinmeyen durumlarda parantez içinde soru işareti kullanılır.

Örnekler:

• “Yunus Emre (1240? – 1321) ünlü bir halk şairidir.”
  (Doğum yılı kesin değil.)
• “Bu antik kent, MÖ 5. yüzyılda (?) kurulmuş.”
  (Kesin tarih belli değil.)

Kullanım Amacı:

• Şüphe veya tahmin bildirir.
• Kaynaklarda farklı bilgiler varsa kullanılır.

---

D. Karşıdaki Kişiden Onay Almak İçin Kullanımı

Bazı cümleler soru şeklinde olmasa bile, karşıdaki kişiden onay bekliyorsa soru işareti konur.

Örnekler:

• “Toplantı saat 3’te, değil mi?”
• “Sen de bizimle geleceksin, öyle değil mi?”

Özellikleri:

• Genellikle “değil mi?” ifadesiyle kullanılır.
• Rhetorical question (sözde soru) olarak da adlandırılır.

---

E. Sıralı Soru Cümlelerinde Kullanımı

Birden fazla soru içeren cümlelerde her bir soru ayrı ayrı soru işareti alır.

Örnekler:

• “Kimsin? Nereden geliyorsun? Ne istiyorsun?”
• “Hangi okula gidiyorsun? Kaçıncı sınıftasın?”

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Sorular aynı konuda olabilir.
• Virgülle ayrılan sorular tek soru işareti alabilir:
  • “Adın ne, kaç yaşındasın?” (Burada tek soru işareti yeterlidir.)

---

Soru İşaretinin Yanlış Kullanıldığı Durumlar

Soru anlamı taşımayan cümlelerde kullanılmaz.

• ❌ Yanlış: “Bugün hava çok güzel?” (Bu bir soru değil, ifade cümlesidir.)
• ✅ Doğru: “Bugün hava çok güzel.”

Emir veya ünlem cümlelerinde kullanılmaz.

• ❌ Yanlış: “Hemen buraya gel?”
• ✅ Doğru: “Hemen buraya gel!”

---

Soru İşaretiyle İlgili Önemli Kurallar

Soru işaretinden sonra büyük harfle başlanır.

• “Nerede oturuyorsun? Okula yakın mı?”

Soru işareti, tırnak içindeki cümlenin sonuna konur.

• Öğretmen, “Bu soruyu kim çözecek?” dedi.

Soru işareti, ünlem işaretiyle birlikte kullanılabilir.

• “Ne kadar güzel bir evin var?!” (Şaşkınlık ve soru bir arada.)

---

Çözümlü Örneklerle Konu Tekrarı

Örnek 1:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru işareti yanlış kullanılmıştır?
A) Bu kitabı okudun mu?
B) Yarın sinemaya gideceğiz?
C) Nerede oturuyorsun?

Çözüm:
✅ B seçeneği yanlıştır, çünkü bu bir soru cümlesi değildir.

Örnek 2:

“Dedeniz kaç yaşında ( )” cümlesinde boş bırakılan yere hangi noktalama işareti gelmelidir?
A) Nokta (.)
B) Soru işareti (?)
C) Virgül (,)

Çözüm:
✅ B seçeneği doğrudur, çünkü bu bir soru cümlesidir.

---

Konuyu Pekiştirmek İçin Alıştırmalar

1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde soru işareti doğru kullanılmıştır?
   A) Bugün çok mutluyum?
   B) Ödevlerini yaptın mı?
   C) Hava çok sıcak?
2. “Bu şehre ilk kez mi geliyorsun ( )” cümlesinde parantezle belirtilen yere hangi noktalama işareti gelmelidir?
   A) Nokta (.)
   B) Soru işareti (?)
   C) Ünlem (!)
3. “Fatih Sultan Mehmet (1432? – 1481) İstanbul’u fethetti.” cümlesinde soru işareti hangi amaçla kullanılmıştır?
   A) Soru sormak için
   B) Kesin olmayan bir bilgiyi belirtmek için
   C) Cümleyi vurgulamak için

Cevaplar:

1. B 2. B 3. B