Tam Gölge

Işık, opak maddelerin içinden geçemez. Bir ışık kaynağının önüne opak bir nesne konulduğunda, nesnenin arka tarafında karanlık bir alan oluşur. Bu karanlık bölgeye tam gölge denir.
Işığın düz bir yol izleyerek yayılması nedeniyle, oluşan gölgenin şekli, cismin şekline benzer.

Gölge Nasıl Çizilir?

Bir cismin tam gölgesini çizmek için ışık kaynağından çıkan ışınlar çizilir. Bu ışınlar, cismin köşelerinden geçirilerek gölgenin düşeceği yüzeye ulaşan noktalar belirlenir. Bu noktaların arasında kalan bölge gölgeyi oluşturur.

Gölge Boyu Nasıl Değişir?

Bir cismin gölgesinin uzunluğu, ışık kaynağı ile cismin arasındaki mesafeye bağlıdır.
Işık kaynağı cisme yaklaştıkça gölge uzar, uzaklaştıkça gölge kısalır. Yani, mesafe değiştikçe gölgenin boyu da değişir.

Not:

• Işık kaynağı, opak cisme yaklaştıkça gölgenin boyu uzar.
• Işık kaynağı, opak cisimden uzaklaştıkça gölge kısalır.

Tam Gölge Oluşumunu Etkileyen Faktörler

Perde üzerinde oluşan gölgenin büyüklüğü şu etkenlere bağlıdır:

Işık kaynağı ile opak cisim arasındaki mesafe azalırsa, gölgenin boyu büyür.

Opak cisim ile perde (gölgenin düştüğü yüzey) arasındaki mesafe azalırsa, gölge küçülür.

✅ Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Tam gölge aşağıdaki maddelerden hangisinin ışığı tamamen geçirmemesiyle oluşur?
A) Saydam madde
B) Yarı saydam madde
C) Opak madde
D) Şeffaf naylon
Doğru Cevap: C
Çözüm: Tam gölge, ışığın hiç geçemediği durumlarda oluşur. Opak maddeler ışığı geçirmez, bu yüzden arkalarında tam gölge oluşur.

---

2. Güneş ışığına karşı elini bir perdeye yaklaştıran Ali, perdenin üzerinde siyah ve net bir gölge görüyor. Bu gölgenin oluşmasının nedeni nedir?
A) Elin ışığı tamamen geçirmesi
B) Güneşin çok büyük olması
C) Elin opak bir cisim olması
D) Perdenin saydam olması
Doğru Cevap: C
Çözüm: El opak bir cisimdir ve ışığı geçirmez. Bu nedenle arkasında siyah, net yani tam gölge oluşur.

---

3. Aşağıdakilerden hangisi tam gölge oluşumu için gerekli değildir?
A) Işık kaynağı
B) Opak cisim
C) Saydam cisim
D) Gölgenin düştüğü bir yüzey
Doğru Cevap: C
Çözüm: Tam gölge için ışık kaynağı, opak cisim ve gölgenin düşeceği yüzey gerekir. Saydam cisimler ışığı geçirdiği için gölge oluşumunda gerekli değildir.

---

4. Işık kaynağı sabitken, opak cisim ışık kaynağına yaklaştırıldığında gölgenin büyüklüğü nasıl değişir?
A) Gölge küçülür
B) Gölge büyür
C) Gölge kaybolur
D) Gölge renk değiştirir
Doğru Cevap: B
Çözüm: Opak cisim ışık kaynağına yaklaştırıldıkça, cismin perdeye düşen gölgesi büyür ve daha net hale gelir. Bu nedenle tam gölge daha büyük olur.

---

5. Güneşli bir havada bir direğin yere düşen gölgesi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tam gölge
B) Yarı gölge
C) Renkli gölge
D) Hiç gölge oluşmaz
Doğru Cevap: A
Çözüm: Güneş gibi tek ve uzak bir ışık kaynağı varsa, opak cisimlerin arkalarında tam gölge oluşur. Bu durum direk gibi cisimlerde de geçerlidir.