1. Bilinçli İnternet Kullanımı ve Güvenlik Önlemleri

Hayatımızın Vazgeçilmezi: Genel Ağ

• Bilgisayar, cep telefonu ve tabletler aracılığıyla hızlı bilgi erişimi sağlanabilir.
• Online alışveriş ve bankacılık işlemleri kolayca yapılabilir.
• Uyarı: Bu işlemleri yaparken teknolojiyi bilinçli kullanmak önemlidir.

Sosyal medya dolandırıcılığı

• Siber suçlular, sosyal medya hesaplarını ele geçirerek yakınlarınızı hedef alabilir.
• Kişisel bilgilerin paylaşımı sınırlandırılmalıdır.

Bilinçli İnternet Kullanımı İçin Yapılması Gerekenler:
✅ Güvenilir siteler (edu, k12, gov uzantılı) tercih edilmeli. Örnek: www.turkiye.gov.tr
✅ Karmaşık şifreler (harf, rakam, özel karakter) kullanılmalı.
✅ “Çekiliş kazandınız!” gibi şüpheli mesajlara dikkat edilmeli.
✅ Güvenilir antivirüs programları kullanılmalı.

Farkındalık:

• Medyada bilinçlendirici içerikler yayınlanmalı.
• Site erişim engelleri eleştirilirken, nedenleri de açıklanmalı.

---

Dijital Ayak İzi ve Enerji Tasarrufu

T.C. Milli Eğitim Bakanlığı’ndan Tablet Desteği

• Uzaktan eğitimde fırsat eşitliği için öğrencilere tablet dağıtılmıştır.
• Tabletlerde bilinçli teknoloji kullanımına yönelik içerikler bulunmaktadır.

Dijital Ayak İzi Nedir?

• Sanal ortamdaki aramalar, sosyal medya etkileşimleri, e-postalar gibi tüm aktivitelerin kaydıdır.
• Riskler: Kişisel veriler kötü niyetli kişilerin eline geçebilir.

Dijital Ayak İzini Azaltmak İçin Önlemler:
| Gizlilik ayarlarını gözden geçir | Uygulama izinlerini kısıtla | Gereksiz hesapları kapat | İki adımlı doğrulama kullan |

Enerji Tasarrufu:

• Teknolojinin aşırı kullanımı enerji israfına yol açar.
• Öneriler:
  • LED ampuller ve su tasarruflu bataryalar tercih edilmeli.
  • Kullanılmayan kaynaklar (elektrik, su) kapatılmalı.

---

3. Görsel: Teknolojik Ürünlerin Bilinçli Kullanımı

Başlık: Teknoloji Hayatı Kolaylaştırır, Ancak…

• Bilinçli kullanıldığında fayda sağlar; bilinçsiz kullanım olumsuz sonuçlar doğurur.

Cep Telefonu:
✅ Faydaları: Haberleşme, navigasyon, acil durum uyarıları (AFAD uygulaması gibi).
❌ Riskler: Araç kullanırken telefonla ilgilenmek kazalara neden olabilir.

Tablet:
✅ Faydaları: Eğitim ve iş verimliliği artırır.
❌ Riskler:

• Çocuklarda asosyallik ve bilişsel gelişim sorunları.
• Bilinçsiz kullanım, bilişsel geriliğe yol açabilir.

Dijital Medya Okuryazarlığı ve Bilinçli Teknoloji Kullanımı

1. Dijital Medya Okuryazarlığı Nedir?

Dijital medya okuryazarlığı, bireylerin:

• Yeni medya araçlarını etkin kullanabilmesini,
• Dijital içerikleri doğru analiz edebilmesini,
• Kendi dijital içeriklerini üretebilmesini kapsayan bir beceridir.

Dijital Okuryazar Bireyler:
✔ Yeni iletişim teknolojilerinin özelliklerini bilir.
✔ Dijital kültürün etik ve sosyal boyutlarını anlar.
✔ Medya diline hakimdir ve eleştirel düşünebilir.

---

2. Dijital Okuryazarlık Kriterleri

Kriter	Açıklama
Yaratıcılık ve Yenilik	Özgün içerik üretme ve dijital araçlarla yenilikçi çözümler geliştirme.
İletişim ve İş Birliği	Dijital ortamlarda etkili iletişim kurma ve ekip çalışması yapabilme.
Araştırma ve Bilgi Akıcılığı	Doğru bilgiye ulaşma, kaynakları değerlendirme ve bilgiyi analiz etme.
Eleştirel Düşünme	Medya içeriklerini sorgulama, yanlış bilgiye karşı duyarlı olma.
Problem Çözme ve Karar Verme	Dijital sorunlara çözüm üretme ve güvenli seçimler yapma.
Dijital Vatandaşlık	Çevrimiçi hak ve sorumlulukların bilincinde olma.

---

3. Dijital Okuryazarlığı Destekleyen Kurumlar ve Projeler

Kurum/Proje	Amacı
BTK Güvenli İnternet Merkezi	Çocuklar ve gençlere internetin güvenli kullanımı konusunda eğitimler vermek.
Çocuk ve Bilgi Güvenliği Derneği	Çocukların oyun, e-kitap ve interneti güvenli şekilde kullanmasını sağlamak.
RTÜK (Radyo ve Televizyon Üst Kurulu)	“Akıllı işaretler” ve medya okuryazarlığı eğitimleriyle yaşa uygun içerik sunmak.
Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Programı (TBM)	Teknoloji bağımlılığını önlemek ve bilinçli kullanımı teşvik etmek.

---

4. Dijital Okuryazarlık Neden Önemli?

• Yanlış Bilgiyle Mücadele: Sahte haberleri ve manipülasyonları fark etmek.
• Güvenlik: Siber dolandırıcılık ve veri hırsızlığına karşı korunmak.
• Etkili İletişim: Dijital dünyada saygılı ve üretken olmak.
• Gelecek Becerileri: İş ve eğitim hayatında dijital yetkinlik kazanmak.

Sonuç:
Dijital medya okuryazarlığı, teknolojiyi bilinçli, güvenli ve üretken kullanmanın temelidir. Hem bireyler hem de toplum için bu becerilerin geliştirilmesi, dijital çağın gerekliliklerine uyum sağlamak açısından kritik öneme sahiptir.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Elif, okuldan geldikten sonra televizyon izlemek istiyor. Ailesiyle birlikte belirledikleri süre kadar izleyip daha sonra ödevlerini yapıyor. Elif’in bu davranışı aşağıdakilerden hangisine örnektir?
   A) Teknolojik ürünleri gereksiz kullanmak
   B) Teknolojik ürünleri bilinçli kullanmak
   C) Teknolojik ürünleri hiç kullanmamak
   Cevap: B
   Çözüm: Elif, teknolojiyle geçirdiği zamanı planlayarak kullanmaktadır. Bu, bilinçli kullanım örneğidir.

2. Ahmet, cep telefonunda gelen bir mesajla birlikte tanımadığı bir bağlantıya tıklıyor. Bu bağlantı cihazına virüs bulaştırıyor. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin önemini gösterir?
   A) İnternette oyun oynamak
   B) Şarjı az olan telefon kullanmak
   C) Güvenli internet kullanımı
   Cevap: C
   Çözüm: Tanımadığımız bağlantılara tıklamamak güvenli internet kullanımının önemli bir kuralıdır.

3. Ayşe, bilgisayar başında uzun süre oturduğu için gözlerinde ağrı hissetmiştir. Bundan sonra her saat başı 10 dakika ara vermeye başlamıştır. Ayşe’nin bu davranışı neyi gösterir?
   A) Teknolojiyi bilinçsizce kullandığını
   B) Teknolojik ürünleri dikkatli kullandığını
   C) Teknolojiden tamamen uzaklaştığını
   Cevap: B
   Çözüm: Göz sağlığı ve dikkat için ara vermek bilinçli kullanımın bir parçasıdır.

4. Kerem, bilgisayar oyunlarını çok seviyor ama sadece hafta sonları, ailesinin izniyle ve belirli saatlerde oynuyor. Bu davranış aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?
   A) Teknolojik ürünlerin zararlı yönlerini görmezden gelmek
   B) Bilinçsiz teknoloji kullanımı
   C) Teknolojik ürünleri dengeli ve planlı kullanmak
   Cevap: C
   Çözüm: Kerem, teknoloji kullanımını planlı bir şekilde yaptığı için bilinçli ve dengeli bir kullanım örneği sergilemektedir.

5. Öğretmenleri, öğrencilere sosyal medyada kişisel bilgilerini paylaşmamaları gerektiğini söylüyor. Bu uyarı aşağıdakilerden hangisine yöneliktir?
   A) Teknolojik ürünlerin tamirine
   B) Güvenli ve bilinçli teknoloji kullanımına
   C) Oyuncak seçimine
   Cevap: B
   Çözüm: Sosyal medyada kişisel bilgi paylaşımı tehlikeli olabilir. Bu nedenle öğretmenlerin uyarısı güvenli kullanım içindir.