İlimizde Yaşanabilecek Afetler ve Etkileri 5. Sınıf Sosyal Bilgiler

5. Sınıf 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Konuları Konu Anlatımı

10.08.2024

Kazanım: 5.2.3. Yaşadığı ilde meydana gelebilecek afetlerin etkilerini azaltmaya yönelik farkındalık etkinlikleri düzenleyebilme

Türkiye’nin afet yönetimi ve uluslararası yardım kurumu olan AFAD; afet ve acil durumlara müdahalede yetkin ve yetkili teşkilattır.

AFAD, “Afetlerde Türkiye’nin Ortak Gücü” anlayışıyla;

Afet yönetimi faaliyetlerini planlar,
Gerçekleştirir, yönlendirir ve koordine eder.
Ayrıca dünya genelinde arama-kurtarma, insani yardım, tahliye ve altyapı kurma faaliyetleri de yürütür.

Doğal Afetler

Yeryüzünde zaman zaman can ve mal kayıplarına neden olan çeşitli doğa olayları veya biyolojik nedenli olaylar meydana gelmektedir.
Deprem, sel, erozyon, kasırga, heyelan, hortum, çığ gibi olaylar bunlara örnektir. Bu olaylar şiddetlendiğinde afete dönüşür.

Not: Afet, İnsanlar için maddi ve manevi kayıplara neden olan, yaşamı olumsuz etkileyen, doğa ya da insan kaynaklı olaylardır.

Deprem

Deprem, yer kabuğunun altındaki hareketlere bağlı olarak aniden oluşur ve can ve mal kayıplarına yol açabilir.
Türkiye, deprem riski yüksek olan ülkelerden biridir. Ülkemiz topraklarının yaklaşık yarısı birinci derece deprem bölgesindedir.

Depremin Gücü: Büyüklük ve Şiddet

Büyüklük: Deprem sırasında açığa çıkan enerjinin ölçüsüdür.
Şiddet: Depremin yapılar ve insanlar üzerindeki etkisinin ölçüsüdür.

Deprem Riski Oluşturan Durumlar

Fay hatları üzerinde yerleşim yerlerinin kurulması
Depreme dayanıksız yapıların bulunması
Düşme tehlikesi olan eşyaların sabitlenmemesi

Afet Sonuçları

Can ve mal kayıplarının yaşanması
Ulaşımın aksaması
Hayat şartlarının zorlaşması
Barınma sorunlarının artması

6 Şubat 2023 – ASRIN FELAKETİ

6 Şubat 2023 tarihinde Türkiye’nin güneydoğusunda Pazarcık ve Elbistan merkezli, büyüklükleri 7.7 ve 7.6 olan iki büyük deprem meydana geldi.
Bu depremler 11 ilde büyük bir yıkıma yol açarak binlerce can kaybına ve yaralanmalara neden oldu.

Tarih unutulmayacak:
6 Şubat 2023 – Saat: 04.17

Depremde hayatını kaybeden vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet, kalanlara sabır ve huzur diliyoruz.

Unutmayalım:
Deprem öncesinde mutlaka afet çantası hazırlanmalıdır. Deprem çantasında olması gerekenler.

EROZYON

Toprağın üst bölümündeki verimli kısmın rüzgâr ve akarsular aracılığıyla taşınması olayına erozyon denir.
İklim ve bitki örtüsünün cılız olması, erozyonun oluşumunu etkiler.

Erozyon Riskleri

Bitki örtüsünün cılız olması
Tarlaların ekim yapılmadan boş bırakılması
Hayvanların aşırı otlatılması

Afet Sonuçları

Tarımsal faaliyetler azalır.
Canlı yaşamı olumsuz etkilenir.

ORMAN YANGINI

Orman yangınları; insan hataları, ihmal, piknik yangınları gibi nedenlerin yanı sıra doğal olaylar (örneğin yıldırım düşmesi) sonucu da oluşabilir.

Orman Yangını Riskleri

Ormanlık alanlarda piknik yapılması
Gözlem kulelerinin yetersiz olması
Aşırı sıcaklık ve yıldırım düşmesi

Afet Sonuçları

Ormanlık alanlar zarar görür.
Karbondioksit oranı artar.
Canlıların yaşamı zarar görür.
Sel ve heyelan riski artar.

OBRUK

Yer altındaki mağaraların tavan kısmının çökmesiyle oluşan derin çukurlara obruk denir.

Obruk Riskleri

Erozyon ve kuraklık şiddetinin artması
Aşırı sulamaya bağlı olarak kireçli arazilerde çökmelerin meydana gelmesi

Afet Sonucu

Yaylacılık ve tarım faaliyetleri zarar görür.

HEYELAN

Heyelan, eğimin fazla olduğu yerlerde aşırı yağışlarla birlikte toprağın kütle hâlinde aşağı doğru kaymasıdır.
Özellikle Karadeniz kıyılarında, yoğun yağış ve eğimli araziler sebebiyle sıkça görülür.

Heyelan Riskleri

Eğimli yamaçlarda kazı yapılması
Eğimli yamaçlarda koruyucu duvar yapılmaması
Bitki örtüsünün yok edilmesi

Afet Sonuçları

Can ve mal kayıplarına neden olur.
Ulaşım ve iletişim aksar.

Not: Ülkemizde heyelan riskinin en fazla olduğu bölge: Doğu Karadeniz’dir.

SEL

Sel, yerin yüzey sularıyla dolması ve akış yönündeki toprağı taşıması sonucu oluşan bir doğal afettir.
Aşırı yağışlar, kar sularının erimesi, alt yapının yetersizliği ve ormanların tahribi gibi sebepler sele yol açar.

Sel Riskleri

Akarsu yataklarına yerleşim yapılması
Ormanların tahrip edilmesi
Alt yapıların yetersiz kalması

Afet Sonuçları

Can ve mal kayıplarına neden olur.
Ulaşım ve iletişim aksar.

📌 15 Mart 2023 Sel Olayı
Güneydoğu Anadolu’da meydana gelen sel ve su baskınları; özellikle Adıyaman ve Şanlıurfa’da etkili olmuştur.
Toplamda 21 kişi hayatını kaybetmiş, 154 konut, iş yeri, araç ve eşyalar zarar görmüştür.

ÇIĞ

Çığ, kar yağışının fazla olduğu bölgelerde kar kütlelerinin eğimli yamaçlardan koparak aşağıya doğru akmasıdır.
Yükseltinin fazla ve kar yağışının yoğun olduğu bölgelerde daha sık görülür.

Çığ Riskleri

Karların eğimli yamaçlarda birikmesi
Şiddetli rüzgâr
Yerleşim yerlerinin çığ bölgelerine kurulması

Afet Sonuçları

Can ve mal kayıplarına neden olur.
Ulaşım ve iletişim aksar.

Bilgi: Ülkemizde çığ riskinin en fazla olduğu bölge Doğu Anadolu’dur.

HORTUM

Hortum, ani hava değişimleriyle oluşan, kendi etrafında dönen, şiddetli ve yıkıcı bir rüzgâr türüdür.
Ülkemizde son yıllarda farklı bölgelerde görülmekte ve yerleşim yerleri ile tarım alanlarına zarar vermektedir.